Europa bestaat niet. De Europeaan bestaat niet. We leven in een utopie. Of toch niet? Europa is een oude dame met een verleden zo woest en onstuimig, zo sprookjesachtig en meeslepend dat menige streamingdienst zich nog wel eens achter zijn oren zou krabbelen alvorens hiervan een serie te maken; te gek voor woorden.

De kern van deze voorstelling vormen de jaren van volwassenheid van de nobele dame, vanaf die sombere dag dat iedereen ervan overtuigd was dat de wereld zou vergaan op 1 januari van het jaar 1000 tot de tijd van nu waarin vluchtelingen uit alle windstreken en de dreigende legers van brute dictatoren aan de poorten rammelen. Ach, what’s new? Tien eeuwen vol politieke golven, invasies, oorlogen, kruistochten, Renaissance, Barok, bouwkunst en literatuur, godsdiensttwisten, Islam, Christendom, schisma’s en reformaties; van de tijd dat Europa de wereld was naar de tijd dat Europa de wereld beheerste tot de tijd dat Europa in de wereld aanklopt om gehoord te worden.

Het is een verhaal om ademloos naar te luisteren. Ervaar de geschiedenis, beleef het mee op het puntje van je stoel. Want het is natuurlijk gewoon ons eigen verhaal, over onze families, onze voorouders; persoonlijker kan het haast niet worden. Wij zijn immers Europeanen, toch? En wat dat dan betekent, wat dan precies onze erfenis is, wordt na deze avond hopelijk weer een stukje duidelijker.

Na de succesvolle tentoonstelling van het Noordbrabants Museum over Jeroen Bosch in 2016, is het tijd voor de familie Brueghel. Voor het eerst zijn alle vijf generaties van deze schildersfamilie verbonden in een omvangrijke tentoonstelling waarin alles aan bod komt. Waaronder de sterke familiebanden, hun innovatieve denkwijze en tomeloze ambitie en natuurlijk de kunstwerken. Van generatie op generatie bleef het familiebedrijf Brueghel een internationaal succes. Ontdek het geheim van een van de meest belangrijke families in de kunstgeschiedenis.

Grand Tour du Monde

Kunst voorbij de horizon

Hoe heerlijk is het om op reis te gaan. Met een beetje geluk keer je terug als een ander mens. Reizend naar de uithoeken van hun vertrouwde Westerse Wereld kregen welgestelde jongelieden de kans om hun blik te verruimen. De Grand Tour leidde hen naar de kunst. Een enkeling ging nog verder, verkende de wereld daaràchter.

In deze cursus doen we iets soortgelijks. We volgen – in gedachten – het spoor van wie de horizon voorbij ging. We komen in alle uithoeken van de wereld waar ‘touristen’ van alle tijden voet aan de grond zetten. Plaatsen waar de kunst van het bekende zich moest verhouden tot de kunst van het vreemde, onbekende. Wat was het resultaat van deze ‘confrontaties’? Wie waren de hoofdrolspelers hierbij; de bouwmeesters en kunstenaars, de opdrachtgevers?

Onze ‘Grand Tour’ voert door tijd en ruimte, en bestrijkt zo de hele kunstgeschiedenis in vogelvlucht: We vergelijken de wonderbaarlijke mondiale kunst van steentijdmensen en volgen routes van ideologie en exotica in de middeleeuwen en de queeste om de kosmos in kaart te brengen. We varen over wereldzeeën met shoppende handelscompagnieën en mengen ons tenslotte onder wereldburgers van de moderne tijd. Zo komen we in Babylonië, Egypte, Brazilië, Australië, China, Rusland en nog vele andere landen.

Profiel tussen Schaduw en Licht
De lezing belicht het werk en leven van een kunstenaar die in veel opzichten een unicum in de kunstgeschiedenis vormt. Zijn onmiskenbare picturale techniek, die zich over schaduw en licht uitstrekt, samen met het gebruik van verrassend realisme en modellen en situaties uit het dagelijkse leven, zijn in de loop der eeuwen door vele generaties schilders als voorbeeld genomen, tot de dag van vandaag.

Nieuwsgierigheid. Willen begrijpen. Omdenken, zo ver out of the box dat zelfs die box niet meer zeker is. Dat is filosofie; dat is wat de Grieken aan het denken zette, toen ze eindelijk tijd hadden om rustig achterover te leunen en zich te verdiepen en te verliezen in de zinvolle dingen van het leven. En waarmee ze op de proppen kwamen hielp hen niet alleen hun wereld te begrijpen, maar ook zichzelf en de ander.

In deze voorstelling komen ze allemaal aan bod, ieder met zijn eigen vondsten. En ongevraagd worden ze in het diepe geworpen: ‘Ok, Socrates met je vragen, heb jij nou al je vaccinaties gehaald?’ ‘Dus je praat over een grot, Plato, maar vind je nou ook niet dat de regering uit reptilians bestaat?’ ‘Zo, zo, Seneca, dus emoties zijn het kwade; Sigrid Kaag is dus gewoon fout bezig met die brok in haar keel als ze over de veiligheid van haar dochters praat?’ ‘En de oorlog in Oekraïne? De stikstofcrisis? LHBTIQ+? Wat moeten we doen, Herakleitos, Diogenes, Aristoteles? Wat vind jij ervan, Augustinus?’

Zoals altijd is ook de filosofie van de Grieken weer een meeslepend verhaal vol humor en tragiek, een verhaal over heel gewone mensen met heel bijzondere avonturen. En dit maal zitten er in dat machtige verhaal ook nog antwoorden op honderden vragen. Hoewel die antwoorden, in alle eerlijkheid, weer net zoveel nieuwe vragen oproepen. Maar ja, dat is filosofie: nieuwsgierigheid. En nieuwsgierigheid houdt nooit op, toch?

Waarom schilderden de kunstenaars Van Gogh, Seurat, Signac, Bernard en Angrand aan de Seine vlak buiten Parijs?

Vijf ambitieuze post-impressionisten trokken naar de oevers van de beroemde rivier om te schilderen, vooral bij Asnières, de voorstad van Parijs die bekend stond als een idyllische groene plek waar stedelingen hun vrije tijd doorbrachten. Vanwege het veranderende landschap en de goede bereikbaarheid vanuit Parijs gingen kunstenaars er naar toe om te schilderen. In de tentoonstelling is te zien welke rol Asnières en de Seine hebben gespeeld in de artistieke ontwikkeling van belangrijke post-impressionisten als Van Gogh, Seurat, Signac, Bernard en Angrand.

Vanaf 1 december 2023 is bij het Nationaal Archief een fototentoonstelling te zien over vrouwelijke fotografen. Met ruim 15 miljoen foto’s uit de afgelopen 175 jaar

bewaart het Nationaal Archief Den Haag de grootste fotocollectie van Nederland. Aan de hand van foto’s uit de 19e eeuw tot in de 20e eeuw wordt getoond dat vrouwen in alle tijden en genres als pioniers in de fotografie werkzaam waren. In de tentoonstelling is werk te zien van bekende en minder bekende fotografen zoals Emmy Andriesse, Augusta Curiel, Gerda Taro en Alexine Tinne.

Een steelse glimlach, een hand die nonchalant op een heup rust, en soms een donderende lachuitbarsting... De portretschilderingen die Frans Hals vierhonderd jaren geleden al maakte, ademen nog steeds leven en levendigheid.

Met zijn ongeëvenaarde penseelstreek en ook nieuwe stijl van portrettering, was Frans Hals een van de meest gezochte schilders van zijn generatie. Deze tentoonstelling van het Rijksmuseum, in samenwerking met de Londense National Gallery en het Haarlemse Frans Hals Museum tot stand gekomen, is het eerste grootschalige retrospectief van "de Haarlemse zoon" in meer dan dertig jaren.

Zo'n vijftig van Hals' mooiste werken - kleine persoonlijke portretten, grote groepsschilderingen, genrevoorstellingen, huwelijksportretten, uit verzamelingen van internationale musea en privé-collectionneurs - zullen tezamen te zien zijn in het Amsterdamse Rijksmuseum.